II. Mundu Gerran naziek okupatutako Europatik ihes egiteko euskal Pirinioak sare klandestinoetako katebegi funtsezkoa izan ziren. Aterpetxe asko Euskal Herrian kokatu ziren eta mugalariak inguru horretakoak ziren, Donostia sareen puntu logistikoetako bat zen eta beste hiriek eta herriek parte hartu zuten. Hona, zein ziren herriok: Donibane Lohitzune, Oiartzun, Baiona, Errenteria, Hernani, Elizondo, Mendibe, Irun, Donibane Garazi, Isaba, Orbaizeta eta Otsagabia, gutxi batzuk izendatzeko.

Horrela, oso garrantzitsuak dira sare klandestino horretan lagundu zuten pertsonak – mugako bi aldeetan zeudenak – inoiz ahaztu ezin direnak, Bigarren Mundu Gerran zehar egindako ekintza ausart eta desinteresatuengatik. Izan ere, kartzelatzea, tortura, tirokatuak izatea, edo nazien kontzentrazio esparruetara bidali izateko / arriskuan zeudelako.  Eta askok horrela amaitu zuten.

* Fitxategia deskargatzen ez bada: egin klik eskuineko botoiarekin eta “Gorde esteka honela…”